Hilversum,
05
februari
2018
|
12:29
Europe/Amsterdam

Vaarwel Nederland – aflevering 2: Verenigde Staten

Vrijdag 2 maart

Vrijdag 2 maart is om 21.05 uur op NPO 2 is een nieuwe aflevering van de documentaireserie Vaarwel Nederland te zien. Aan de hand van persoonlijke verhalen, foto’s en archiefbeelden vertelt deze tweede aflevering de geschiedenis van emigranten naar de Verenigde Staten, die vlak na de oorlog zijn vertrokken.

Gelukszoekers werden ze genoemd, de Nederlanders die in de jaren 50 de oversteek waagden naar het nieuwe land. Door de verwoestingen van de oorlog, het gebrek aan werk en de dreiging van de Russen raakten veel mensen in de ban van emigratie. In 1948 dacht 1 op de 3 Nederlanders erover ons land te verlaten. Ruim een half miljoen, dat is 5 procent van de toenmalige bevolking, stapten ook echt op de boot of in het vliegtuig op zoek naar avontuur, vrijheid, werk en ruimte. Wie zijn die Nederlanders die ooit vertrokken naar een ver land? Heeft de keuze om te emigreren goed uitgepakt? Hoe is het om ouder te worden in een land waar je niet geboren bent? En de belangrijkste vraag: waarom zeiden ze vaarwel tegen Nederland?

Aflevering 2: Verenigde Staten – vrijdag 2 maart, 21.05 uur, NPO 2
De Verenigde Staten wordt nog altijd gezien als ‘The land of the free and the home of the brave’. Dat geldt zeker voor de Amsterdamse Betty Knoop (85). Tijdens de oorlog wordt de Joodse familie Knoop opgepakt en komt in concentratiekamp Bergen-Belsen terecht. Ze weten de verschrikkingen te overleven, maar een paar dagen na de bevrijding van het kamp overlijdt de moeder van Betty aan uitputting. Samen met haar vader en broer keert Betty terug naar Amsterdam, maar daar zijn alleen nog maar pijnlijke herinneringen. “Amsterdam was leeg, onze hele sociale omgeving was er niet meer want er kwam bijna niemand terug.” In 1951 besloot ze tijdelijk naar familie in New York te gaan. Maar ze trouwt en krijgt vier kinderen. Voor een organisatie van Holocaust-overlevenden geeft Betty nog steeds lezingen op scholen.

Peter van Hattum (85) speelde in de jaren 50 bij het ABC-cabaret van Wim Kan. In Amsterdam zat hij middenin het artiestenleven met onder anderen Nelly Frijda, Ramses Shaffy en Wim Sonneveld. Toch besloot Peter om in 1958 zijn geluk te beproeven in de Verenigde Staten. Met de SS Statendam vertrok hij voor zes maanden om met eigen werk op te treden in New Yorkse nachtclubs. Het toeval bracht hem bij een auditie voor een nieuwe hit-musical op Broadway: The Sound of Music. Uit honderden jonge mannen werd hij gekozen voor de rol van Rolf Gruber, de vriend van Liesl von Trapp.

Klaas de Boer werd op zijn veertiende, zoals hij het zelf zegt, door zijn ouders gekidnapt naar de Verenigde Staten. De familie komt in Holland, Michigan terecht. Een paar jaar geleden vindt Klaas na het overlijden van zijn moeder haar dagboek. Hij leest dat zijn ouders regelmatig ruzie hadden over de emigratieplannen. Moeder wilde helemaal niet weg uit Nederland, ondanks dat de vader van Klaas een succesvolle bakkerij in de Verenigde Staten opstartte. De bakkerij is inmiddels een begrip, waar zijn broers en neven de scepter zwaaien.

Tussen 1950 en 1965 vertrokken er ongeveer 25.000 Indische Nederlanders naar de Verenigde Staten. Na de oorlog kregen deze Nederlanders uit Indië geen warm onthaal in Nederland. In 1941 zat Wim van Vreeswijck in militaire dienst. Omdat Wim bij de KNIL had gezeten werden hij en zijn vrouw na de oorlog gerepatrieerd naar Nederland. In Nederland werd de familie eerst in een pension in Scheveningen opgevangen. Wim vond het maar niks in Nederland, vooral omdat het zo koud en nat was. Hij besloot na een paar jaar naar de Verenigde Staten te emigreren. Samen met zijn Indische vriendin Bea bezoekt hij regelmatig een Kumpulan; bijeenkomsten waar Indische Nederlanders elkaar ontmoeten om te eten en herinneringen op te halen.

Mariska Henneberque (73) is samen met haar ouders naar de Verenigde Staten gekomen. Ze was achttien jaar en wilde niet weg uit Amsterdam. Haar vader dreigde zelfs om haar op te laten halen door de politie als ze niet meeging. “Die hele emigratie heeft mijn hele leven in de war geschopt. In Amsterdam had ik een leuk leven. In het weekend ging ik met vriendinnen uit en dat was in de Verenigde Staten ineens afgelopen.” Mariska heeft als enige in de familie altijd het Nederlanderschap gehouden. Daarnaast is ze altijd betrokken geweest bij Nederlandse verenigingen. Samen met haar vriendin organiseert ze busreisjes voor ouderen, waarbij ze Nederlandse liedjes zingen. Contact met andere Nederlanders is belangrijk voor haar.

Vaarwel Nederland
Vrijdag 2 maart
Om 21.05 uur op NPO 2
www.maxvandaag.nl

www.facebook.com/MAXdocumentaires | @MAXdocumentaire | #vaarwelNL